Νομοθεσία - μητρότητα - εγκυμοσύνη

Προστασία μητρότητας (Εγκυμοσύνη, τοκετός, λοχεία)

Παραθέτουμε τα δικαιώματα της εργαζόμενης γυναίκας κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης - μητρότητας.

Η μητρότητα της εργαζόμενης γυναίκας προστατεύεται ιδιαίτερα από την ελληνική νομοθεσία. Νόμος 1302/82 που επικύρωσε την 103/52 Διεθνή Σύμβαση Εργασίας, άρθρο 15 Ν. 1483/84 (απαγόρευση απολύσεως εγκύου και επιτόκου εργαζομένης γυναίκας), άρθρο 20 του Ν. 1849/89 (με το οποίο κυρώθηκε το άρθρο 5 της από 10.3.89 ε.γ.σ.σ.ε.).

Άδεια μητρότητας - εγκυμοσύνης ( κυοφορίας - λοχείας ).

Σύμφωνα με το άρθρο 7 της από 23/5/2000 εθνικής γενικής συλλογικής συμβάσεως εργασίας, που κυρώθηκε με το άρθρο 11 του Ν. 2874/2000, η συνολική διάρκεια της άδειας μητρότητας αυξάνεται από 16 σε 17 εβδομάδες (δηλαδή 119 ημέρες). Απ' αυτές 56 ημέρες θα χορηγούνται υποχρεωτικά πριν από την πιθανή ημερομηνία τοκετού( άδεια κυοφορίας) και οι υπόλοιπες 63 μετά τον τοκετό(άδεια λοχείας). Σε περίπτωση που ο τοκετός πραγματοποιηθεί σε χρόνο προγενέστερο απ' αυτόν που είχε αρχικά πιθανολογηθεί, το υπόλοιπο της άδειας θα χορηγείται υποχρεωτικά μετά τον τοκετό, ώστε να εξασφαλίζεται χρόνος συνολικής άδειας 17 εβδομάδων. Σε περίπτωση δε που ο τοκετός πραγματοποιηθεί σε χρόνο μεταγενέστερο απ' αυτόν που είχε υπολογισθεί, τότε η άδεια των 56 πριν τον τοκετό παρατείνεται ανάλογα, χωρίς η παράταση αυτή να επηρεάζει το χρόνο της μετά τον τοκετό άδειας(λοχείας) που παραμένει πάντοτε 63 ημέρες (Εγκ. Ι.Κ.Α. 15/31.1.2001 και έγγραφο Ο.Α.Ε.Δ. Β10477ΟΙ01).
Η άδεια κυοφορίας (56 ημέρες πριν τον πιθανολογούμενο τοκετό) και η συνεχόμενη μ' αυτήν άδεια λοχείας χορηγούνται υποχρεωτικά από τον εργοδότη στην έγκυο εργαζομένη μόλις αυτή προσκομίσει το σχετικό πιστοποιητικό του ιατρού που την παρακολουθεί.
Την παραπάνω άδεια δικαιούται κάθε εργαζόμενη που συνδέεται με τον εργοδότη της με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου, ανεξάρτητα από χρόνο υπηρεσίας, εθνικότητα, ιδιότητα (υπάλληλος, εργάτρια). Δεν έχει, επίσης, σημασία, αν η σύμβαση είναι αορίστου ή ορισμένου χρόνου. Τέλος, την άδεια μητρότητας δικαιούται και η εργαζόμενη κυοφορούσα που δεν έχει συνάψει γάμο, αλλά το τέκνο της προέρχεται από εξώγαμη σχέση, επειδή σκοπός του νομοθέτη είναι η προστασία της μητρότητας γενικώς.
Εάν το παιδί γεννηθεί νεκρό, η μητέρα έχει λάβει το προ του τοκετού τμήμα αδείας μητρότητας (κυοφορίας), αλλά μετά τον τοκετό δεν δικαιούται άδεια λοχείας, αλλά άδεια λόγω ασθενείας. Το αυτό ισχύει και όταν το παιδί πεθάνει κατά τη διάρκεια της άδειας λοχείας.
Η αντιμετώπιση της περιπτώσεως που γεννήθηκε το παιδί νεκρό ως ασθένειας προκύπτει από το γεγονός ότι η άδεια μητρότητας δεν χορηγείται μόνο για να επανέλθει ο οργανισμός της μητέρας στη φυσική του κατάσταση, αλλά και για την αντιμετώπιση των φροντίδων που απαιτούνται για την ανατροφή του παιδιού. Συνεπώς, όταν δεν υπάρχει παιδί, η διάρκεια του μετά τον τοκετό τμήματος της άδεια μητρότητας θα εξαρτηθεί από το χρόνο που απαιτείται για την επαναφορά του οργανισμού της μητέρας στη φυσική του κατάσταση και μόνο. Αυτό, φυσικά, το κρίνει ο αρμόδιος γιατρός.

Απαγόρευση απολύσεως πριν και μετά τον τοκετό

Κατά το άρθρο 15 του Ν. 1483/84, απαγορεύεται και είναι απόλυτα άκυρη η καταγγελία της σχέσεως εργασίας εργαζομένης από μέρους του εργοδότη τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της, όσο και για ένα έτος μετά τον τοκετό ή κατά την απουσία της για μεγαλύτερο χρόνο λόγω ασθένειας που οφείλεται στην κύηση ή τον τοκετό. Η καταγγελία επιτρέπεται μόνον αν υπάρχει σπουδαίος λόγος , αλλά ως σπουδαίος λόγος δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να θεωρηθεί ενδεχόμενη μείωση της αποδόσεως της εργαζoμένης που οφείλεται στην εγκυμοσύνη. Κατά την έννοια της διάταξης αυτής, ως σπουδαίος για την καταγγελία λόγος θεωρείται ένα η περισσότερα περιστατικά, τα οποία κατ' αντικειμενική κρίση καθιστούν, κατά την συναλλακτική καλή πίστη, μη ανεκτή από τον εργοδότη την περαιτέρω εξακολούθηση της εργασιακής , σχέσης, ανεξαρτήτως από την ύπαρξη πταίσματος της εργαζομένης. Εξάλλου, η κατά, τα ανωτέρω προστασία παρέχεται στην εργαζόμενη έγκυο γυναίκα ασχέτως του αν ο εργοδότης γνώριζε η όχι την εγκυμοσύνη της, αφού η διάταξη του άρθρου 25 του N.1O2/1980, που απαιτούσε τη γνώση αυτή, δεν επαναλήφθηκε στην ισχύουσα νέα διάταξη του άρθρου 15 του Ν.1483/1984. (ΑΠ. 976/1998).
Βοήθημα τοκετού από το Ι.Κ.Α. . Σε περίπτωση καταγγελίας της σχέσης εργασίας, εφόσον υπάρχει σπουδαίος λόγος, σύμφωνα με το άρθρο 15 του Ν.1483/1984, ο εργοδότης οφείλει να αιτιολογήσει δεόντως την καταγγελία γραπτώς και να προβεί σε σχετική κοινοποίηση και προς τις αρμόδιες υπηρεσίες Επιθεώρησης Εργασίας των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων . Όλες οι διατάξεις που αναφέρονται στην προστασία της μητρότητας εφαρμόζονται και στις εργαζόμενες με σχέση έμμισθης εντολής.

Άδεια θηλασμού

Η εργαζόμενη, μετά τον τοκετό και αφού επιστρέψει στην εργασία της, δικαιούται για το θηλασμό και τις αυξημένες φροντίδες που απαιτούνται για την ανατροφή του παιδιού της, άδεια θηλασμού. Η διάρκεια αυτής της άδειας συνεχίζεται επί 2 έτη μετά τον τοκετό και παρέχει την ευχέρεια στην επίτοκη εργαζόμενη είτε να διακόπτει την εργασία της για μια ώρα, είτε να προσέρχεται βραδύτερα, είτε να αποχωρεί νωρίτερα κατά μία ώρα κάθε ημέρας. Ο χρόνος αυτής της μιας ώρας ημερήσιας διακοπής ή της βραδείας προσελεύσεως ή πρόωρης αποχωρήσεως, θεωρείται και αμειβεταίως χρόνος εργασίας. Την άδεια αυτή μπορεί να ζητήσει εναλλακτικά και ο άνδρας. Επίσης, το δικαίωμα της εν λόγω άδειας έχουν και οι θετοί γονείς παιδιών ηλικίας έως έξη (6) ετών.

Οφειλόμενες αποδοχές από τον εργοδότη

Η απουσία της εργαζόμενης από την εργασία της λόγω κυήσεως, τοκετού και λοχείας θεωρείται ότι είναι ανυπαίτιο κώλυμα. Συνεπώς, ο εργοδότης οφείλει σ' αυτήν αποδοχές κατά τα άρθρα 657-658 Α. Κ . Δηλαδή, εργαζόμενη που έχει συμπληρώσει 10ήμερο, αλλά όχι έτος στην υπηρεσία του εργοδότη δικαιούται αποδοχές ενός 15νθημέρου. Και εάν έχει συμπληρώσει έτος υπηρεσίας δικαιούται αποδοχές ενός μηνός. Φυσικά, ο εργοδότης θα εκπέσει από τις οφειλόμενες στην εργαζόμενη αποδοχές, τα ποσά που καταβλήθηκαν σ' αυτήν από τον οικείο ασφαλιστικό οργανισμό την αντίστοιχη χρονική περίοδο του 15νθήμερου ή του μήνα. Εκπίπτονται οι χρηματικές παροχές του ασφαλιστικού οργανισμού (ημερήσια επιδόματα) και όχι το χρηματικό βοήθημα τοκετού, που θεωρείται παροχή σε είδος καταβαλλόμενη σε χρήμα. Στην περίπτωση που οι γυναίκες μισθωτοί -οι οποίες κάνουν χρήση της άδειας μητρότητας- δεν δικαιούνται επιδότησης από τον Ασφαλιστικό Οργανισμό στον οποίο υπάγονται, λόγω του ότι δεν έχουν συμπληρώσει την απαιτούμενη κατά το νόμο προϋπηρεσία, τότε δικαιούνται να λάβουν από την επιχείρηση που τις απασχολεί ολόκληρο το ποσό που δικαιούνται ως αποδοχές ασθενείας.

Ασφαλιστικές παροχές σε χρήμα

Οι παροχές μητρότητας είναι:
α) Εφ' άπαξ βοήθημα τοκετού, που καταβάλλεται στην αμέσως ασφαλισμένη ή συνταξιούχο του Ι.Κ.Α. αντί μαιευτικής περιθάλψεως.
β) Επίδομα μητρότητας που δικαιούται μόνο η αμέσως ασφαλισμένη.

Προεδρικό Διάταγμα
176/1997(ΦΕΚ150/Α/15-7-1997)

Άρθρο 1.

Σκοπός του Προεδρικού Διατάγματος 176/1997(ΦΕΚ150/Α/15-7-1997) είναι η προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 92/85/ΕΟΚ της 19ης Οκτωβρίου 1992 «Σχετικά με την εφαρμογή μέτρων που αποβλέπουν στη βελτίωση της υγείας και της ασφάλειας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων».
Το παρόν Προεδρικό Διάταγμα έχει ως αντικείμενο την εφαρμογή μέτρων για τη βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων. Οι διατάξεις του εφαρμόζονται πέραν των γενικών διατάξεων για την υγιεινή και την ασφάλεια της εργασίας που ισχύουν κάθε φορά. Με το παρόν Προεδρικό Διάταγμα δεν θίγονται οι διατάξεις που περιέχουν ευνοϊκότερες ρυθμίσεις για την προστασία και τη διευκόλυνση των εργαζομένων γυναικών κατά την έννοια του άρθρου 2 του παρόντος διατάγματος.
Οι διατάξεις του παρόντος διατάγματος εφαρμόζονται σε όλες τις επιχειρήσεις, εγκαταστάσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες του Ιδιωτικού και του Δημόσιου Τομέα (βιομηχανικές, γεωργικές, εμπορικές, διοικητικές, εκπαιδευτικές, πολιτιστικές δραστηριότητες, δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών, αναψυχής κ. λ .π.).

Άρθρο 2 Ορισμοί

Για την εφαρμογή του παρόντος διατάγματος, νοείται ως:

α} Έγκυος εργαζόμενη: Κάθε εργαζόμενη γυναίκα που βρίσκεται σε κατάσταση εγκυμοσύνης.
β} Λεχώνα εργαζόμενη: Κάθε εργαζόμενη γυναίκα που διανύει το στάδιο μετά τον τοκετό και για χρονικό διάστημα μέχρι δύο μηνών.
γ} Γαλουχούσα εργαζόμενη: Κάθε εργαζόμενη γυναίκα που γαλουχεί, εφόσον έχει πληροφορήσει σχετικά τον εργοδότη της και για χρονικό διάστημα μέχρι ένα έτος από τον τοκετό.

Άρθρο 6 . Απαγόρευση έκθεσης.

Εκτός από την ισχύουσα νομοθεσία σχετικά με την προστασία των εργαζομένων και ιδίως τις διατάξεις σχετικά με τις οριακές τιμές της έκθεσης κατά την εργασία: Οι έγκυες εργαζόμενες, κατά την έννοια του άρθρου 2, παρ. α: δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να υποχρεωθούν να εκτελέσουν δραστηριότητα της οποίας η αξιολόγηση του άρθρου 3 έχει δείξει ότι συνεπάγεται ενδεχόμενη έκθεση επικίνδυνη για την ασφάλεια ή την υγεία, στους παράγοντες ή στις ειδικές συνθήκες εργασίας που αναφέρονται στο Παράρτημα 11, τμήμα Α:
Οι γαλουχούσες εργαζόμενες, κατά την έννοια του άρθρου 2, παρ. γ; δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να υποχρεωθούν να εκτελέσουν δραστηριότητα της οποίας η αξιολόγηση του άρθρου 3 έχει δείξει ότι συνεπάγεται ενδεχόμενη έκθεση επικίνδυνη για την ασφάλεια ή την υγεία, στους παράγοντες ή στις ειδικές συνθήκες εργασίας που αναφέρονται στο Παράρτημα 11, τμήμα Β΄.

Άρθρο 7. Νυχτερινή εργασία.

Οι εργαζόμενες γυναίκες, κατά την έννοια τα του άρθρου 2, με πλήρη ή μερική απασχόληση κατά τη νύχτα, μετακινούνται σε αντίστοιχη θέση ημέρας, εφόσον υποβάλλουν ιατρικό πιστοποιητικό που βεβαιώνει την ανάγκη λήψης αυτού του μέτρου για λόγους που αφορούν την ασφάλεια και την υγεία τους. Στην περίπτωση δε που η μετακίνηση αυτή είναι τεχνικά ή και αντικειμενικά αδύνατη, απαλλάσσονται από την εργασία.

Άρθρο 9 . Απαλλαγή από την εργασία για προγεννητικές εξετάσεις.

Οι έγκυοι εργαζόμενες, κατά την έννοια του άρθρου 2, παρ. α: απαλλάσσονται από την εργασία χωρίς περικοπή αποδοχών για να υποβάλλονται σε εξετάσεις προγεννητικού ελέγχου, εφόσον αυτές οι εξετάσεις πρέπει να γίνουν κατά τη διάρκεια του χρόνου εργασίας.

Άρθρο 11 . Δικαιώματα συναφή προς τη σύμβαση εργασίας

1. Η προσαρμογή των συνθηκών εργασίας ή και του χρόνου εργασίας, η μετακίνηση από νυχτερινή εργασία σε θέση εργασίας ημέρας και η αλλαγή θέσης εργασίας, που προβλέπονται στα άρθρα 5, 6 και 7 του παρόντος διατάγματος, σε καμία περίπτωση δεν συνεπάγεται απώλεια των πάσης φύσεως αποδοχών ή άλλων δικαιωμάτων που απορρέουν από τη σύμβαση ή από τη σχέση εργασίας.
2. Στις περιπτώσεις απαλλαγής από την εργασία, όπως αυτή προβλέπεται στα άρθρα 5, 6 και 7 του παρόντος διατάγματος, επεκτείνονται τα προβλεπόμενα από τις κείμενες διατάξεις δικαιώματα των εργαζομένων γυναικών κατά τη διάρκεια της άδειας μητρότητας για ολόκληρο το χρονικό διάστημα που η εργαζόμενη, κατά την έννοια του άρθρου 2, είναι απαλλαγμένη από την εργασία της.
Στις περιπτώσεις αυτές, οι αποδοχές καταβάλλονται ως προς το ύψος τους και τις προϋποθέσεις, σύμφωνα με τα ισχύοντα για την άδεια μητρότητας. Ειδικά για τις περιπτώσεις εργαζομένων με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου, ο εργοδότης συμμετέχει καταβάλλοντας το ήμισυ των αποδοχών για τις πρώτες 25 ημέρες, ανεξάρτητα και πέραν από την αντίστοιχη υποχρέωσή του για τις περιπτώσεις αναρρωτικής άδειας.
Ως προς τις διαδικασίες για την εφαρμογή των ρυθμίσεων της παρούσας παραγράφου, θα ορισθούν οι απαιτούμενες λεπτομέρειες από τους οικείους ασφαλιστικούς οργανισμούς.
Η εφαρμογή της παρούσας παραγράφου δεν συνεπάγεται απώλεια των άλλων δικαιωμάτων που απορρέουν από τη σύμβαση ή από τη σχέση εργασίας.

Άρθρο13. Κυρώσεις.

Σε κάθε εργοδότη που παραβαίνει τις διατάξεις του παρόντος διατάγματος επιβάλλονται, ανεξάρτητα από τις ποινικές κυρώσεις, οι διοικητικές κυρώσεις του άρθρου 24 του Ν.2224/1994, με την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 6 της ΚΥΑ 88555/3293/30.9.1988, που κυρώθηκε με το άρθρο 39 του Ν.1836/1989.
Σε κάθε εργοδότη που παραβαίνει, από αμέλεια ή πρόθεση, τις διατάξεις του παρόντος επιβάλλονται οι ποινικές κυρώσεις του άρθρου 25 του Ν.2224/1994.

Άρθρο14 . Έλεγχος εφαρμογής.

Ο έλεγχος της εφαρμογής του παρόντος ανατίθεται στις αρμόδιες υπηρεσίες της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης.

Άρθρο 15. Έναρξη ισχύος

Η ισχύς του παρόντος διατάγματος αρχίζει από τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.»

Ψαχνετε για

Πώς υπολογίζουμε τις γονιμες μερες